Empatia
Zdolność jednostki do rozpoznawania emocji u innych osób, rozwijająca się wraz z umiejętnością
wyrażania emocji złożonych, a więc już w okresie poniemowlęcym. Empatia globalna, stanowiąca
pierwsze stadium jej rozwoju, pojawia się pomiędzy narodzinami a szóstym miesiącem życia i
przejawia się przez reaktywny płacz w odpowiedzi na płacz innych niemowląt. Koniec pierwszego
roku życia to czas, w którym dziecko reaguje smutkiem (a w końcu płaczem) na płacz innych dzieci
i czyni aktywny wysiłek, skierowany na ograniczenie wywołanego u siebie cierpienia, na przykład
przez przytulenie się do opiekuna. Już w kolejnym roku dziecko podejmuje działania mające na
celu ukojenie cierpiącej jednostki za pomocą sposobów, które pomagają jemu samemu, na przykład
przyniesienie uluionego misia lub kocyka. W wieku 18 miesięcy empatia zmienia charakter z
pseudoegocentrycznego na właściwy – dziecko próbuje nieść pomoc w sposób, który wynika z jego
prób przyjęcia perspektywy cierpiącej osoby, a więc: płaczącemu koledze nie przyniesie swojej
ulubionej zabawki, a jego. Około 6 roku życia empatia może dotyczyć nie tylko sytuacji, których
dziecko bezpośrednio doświadczyło, ale także tych fikcyjnych lub przywołanych w czyjejś
opowieści.
Trempała Janusz, Psychologia rozwoju człowieka, podręcznik akademicki, Warszawa:
Wydawnictwo Naukowe PWN, 2011, s. 196, 250, 251, 269, 275, 284.
70. Epigeneza