Faza lustra – w psychoanalizie lacanowskiej określenie, opisujące zjawisko występujące u dzieci między 8 a 16 miesiącem życia, dzięki któremu dziecko zaczyna rozpoznawać siebie jako odrębny od matki obiekt, kształtować swoją podmiotowość (ego) i identyfikować własne ciało jako jeden, zintegrowany system. W temrinologii lacanowskiej faza lustra oznacza przejście z porządku Realnego do Wyobrażeniowego. Lacan przywoływał przykład przełomowego wydarzenia w życiu dziecka, które w pewnym momencie zaczyna rozpoznawać własne odbicie w lustrze; przedtem postrzega swoje ciało jako zdezintegrowane i rozczłonkowane, niepodlegające świadomej kontroli. Ujrzenie się w lustrze, a więc spojrzenie na ciało w sposób syntetyczny i całościowy wywołuje w podmiocie tak zwany narcyzm pierwotny, polegający na „zakochaniu się” we własnym odbiciu, manifestowanym radością. Jednocześnie istnieje możliwość biegunowo odmiennej – agresywnej – reakcji. Rozpoznanie się we własnym odbiciu wywołuje w dziecku odruch zwrócenia się do Matki – Wielkiego Innego – w celu uzyskania potwierdzenia i akceptacji zaistnienia nowej wersji podmiotu. Faza lustra jest wstępem do identyfikacji z Ideałem Ja, do podobieństwa do którego może dążyć jednostka.

 

Grzesiuk, H. Suszek „Psychoterapia. Szkoły i Metody. Podręcznik akademicki.” ENETEIA Wydawnictwo Psychologii i Kultury, Warszawa 2011, s.624