Kompleks psychiczny – względnie niezależny składnik psyche, oddzielony od całości osobowości, stworzony w systemie psychicznym jako zmysłowe spostrzeżenie o charakterze afektywnym, cechujący się właściwą sobie aktywnością wyobrażeniową. Kompleks jest umiejscowiony w nieświadomości, jednak w okolicznościach intensywnych przeżyć emocjonalnych, bądź pod wpływem substancji psychoaktywnych, może przekroczyć próg świadomości, zmieniając jej sposób funkcjonowania. Kompleks jest najbardziej widoczny wtedy, kiedy nie podlega bezpośredniej kontroli ego, a więc na przykład w śnie, którego strukturę konstruuje. W sposób podprogowy kompleks kształtuje preferencje, wybory, automatyzmy, zachowania irracjonalne; jednostka może nie wiedzieć o jego istnieniu, identyfikować z nim „ja”, projektować go bądź konfrontować się z nim w sposób świadomy.

„Psychoterapia. Szkoły i Metody. Podręcznik Akademicki” L. Hrzesiuk i H. Suszek, Eneteia Wydawnictwo Psychologii i Kultury Warszawa 2011, s. 97-103