Proces kontrolowany – to proces psychiczny zachodzący w obrębie świadomości osoby, intencjonalny i zużywający operacyjne zasoby poznawcze. Proces kontrolowany związany jest m.in. z zachodzeniem paradoksalnego efektu kontroli – gdy w warunkach pomniejszenia operacyjnych zasobów poznawczych proces automatycznego monitorowania zaczyna przeważać nad procesem kontrolowanej interwencji mamy do czynienia z sytuacją, w której nasila się myślenie na temat, na który chcieliśmy nie myśleć. Proces kontrolowany na podobnej zasadzie związany jest także ze zjawiskiem podstawowego błędu atrybucji – w tym wypadku automatyczny charakter ma przypisanie cechy osobie na podstawie jej zachowania, zaś uwzględnienie poprawki ze względu na warunki sytuacji wymaga zaangażowania zasobów poznawczych. W warunkach naturalnych przy ocenie czyjegoś zachowania rzadko takie wolne zasoby są nam dostępne.

Literatura:

„Człowiek wśród ludzi. Zarys psychologii społecznej” B. Wojciszke str. 112, 145