Teoria modeli mentalnych – opisuje jeden z rodzajów powierzchniowych reprezentacji poznawczych. Modele mentalne są to nierwałe, złożone reprezentacje słowno-obrazowe. Powstają w procesie myślenia albo rozumowania, jako sposób przedstawienia istoty problemu, szczególnie odpowiednich zależności. Teoria modeli mentalnych zaproponowana przez Philip Johnson-Laird w 1983 roku dotyczy badań nad wnioskowaniem i mówi, że jest ono procesem semantycznym, uzależnionym od wyobrażonych stanów analizowanej sytuacji. To jak przebiega wnioskowanie i z jakim skutkiem, zależy od sposobu, w jaki sytuacja jest reprezentowana (modelu sytuacji) w umyśle osoby przeprowadzającej operację. Teoria modeli mentalnych dzieli proces wnioskowania na trzy operacje – konstrukcję mentalnego modelu sytuacji, na podstawie przesłanek sytuacyjnych i wiedzy ogólnej. Model mentalny jest punktem wyjścia do wyprowadzania próbnych wniosków, a ostatnim etapem jest budowanie alternatywnych modeli umysłowych, dzięki którym możliwa byłaby falsyfikacja wniosków oraz ewentualna ich korekcja. Warto zauważyć, że modele mentalne są nietrwałe, konstruowane wyłącznie na potrzeby rozwiązania danego problemu, a także mogą być skonstruowane zarówno na bazie nietrwałych, jak i trwałych reprezentacji umysłowych (spostrzeżeń i wyobrażeń oraz wiedzy).

Literatura:

„Psychologia poznawcza”, E. Nęcka, J. Orzechowski, B. Szymura, str. 95-96