Teoria równowagi – także teoria równowagi poznawczej. Zaproponowana przez Fritza Heidera (1958). Za punkt wyjścia przyjmuje założenie, że człowiek dąży do poczucia wewnętrznej zgodności swoich postaw, zachowań i poglądów. Z tego powodu, poglądy tworzące tę samą jednostkę poznawczą są uzgadnianie (równoważone). Teoria równowagi zakłada, że obiekty tworzące tę samą jednostkę poznawczą mogą być połączone relacjami dwojakiego rodzaju. Po pierwsze, jeżeli dwa obiekty są spostrzegane jako podobne, przynależące do siebie, współwystępujące itp. mówimy o relacji jednostkowej. Jeżeli zaś osoba wchodząca w skład jednostki poznawczej darzy uczuciem któryś z pozostałych obiektów w tej jednostce jest to relacja afektywna. Relacja afektywna może być zarówno dodatnia albo ujemna. W przypadku obu relacji zakłada się ich symetryczność – jeżeli Jaś zna i lubi Małgosię to zakładamy, że tak samo Małgosia zna i lubi Jasia. Inną cechą tych relacji jest ich przechodniość. Zakładamy, że jeżeli Jaś lubi Małgosię, a Małgosia Piotrka, to i Jaś lubi Piotrka.

Teoria równowagi – zależności pomiedzy relacjami

Teoria równowagi zakłada ponadto, że poszczególne relacje wpływają na siebie nawzajem. Dodatnia relacja afektywna pomiedzy dwoma elemntami będzie tworzyć tendencję do ich połączenia relacją jednostkową, natomiast ujemna relacja afektywna wzbudzi dążenie do przerwania relacji jednostkowej. W drugą stronę, relacja jednostkowa również będzie wzmagać tendencję do wytworzenia pozytywnej relacji afektywnej.

Literatura:

„Człowiek wśród ludzi. Zarys psychologii społecznej” B. Wojciszke str.  309-311