Czynniki pośredniczące w oczekiwaniach interpersonalnych badacza – wywodzą się z koncepcji Rosenthala, który chcąc opisać różnice w traktowaniu osób badanych w zależności od tego, czy przynależą do grupy „potwierdzaczy” hipotezy badawczej (grupa „+”), czy jej „obalaczy” (grupa „-„). Opisał on cztery czynniki pośredniczące w oczekiwaniach interpersonalnych badacza, wyjaśniających te różnice. Są to:

  1. Klimat – badacz stwarza lepszy klimat społeczno-emocjonalny osobm z grupy „+”, jest wobec nich życzliwszy.
  2. Sprzężenie zwrotne – osoby z grupy „+” są traktowane z większym zainteresowaniem i w sposób bardziej zróżnicowany, jest im poświęcane więcej uwagi.
  3. Wkład – wymagania wobec osób z grupy „+” są wyższe, jest im także chętniej i dokładniej wyjaśniane, co mają zrobić.
  4. Wydajność – badacz daje osobom z grupy „+” więcej okazji do wykazania się.

Lepsza standaryzacja warunków badania zmniejsza wpływ, jaki wywierają czynniki pośredniczące w oczekiwaniach interpersonalnych badacza i efekt OIB staje się mniejszy. Warto zauważyć, że wyniki badań Rosenthala mogą odnosić się nie tylko do osób badanych, ale też do relacji uczeń-nauczyciel czy terapeuta-pacjent.

 

Brzeziński, Jerzy, (2004) Metodologia badań psychologicznych. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, str. 93