Lęk przed kastracją – w psychoanalitycznej teorii osobowości Freuda, zjawiska charakterystyczne dla stadium fallicznego w koncepcji rozwoju psychoseksualnego. Młody chłopiec orientujący się, że kobiety nie posiadają penisów wysnuwa przypuszczenie, że musiały zostać wykastrowane. W związku z tym zaczyna odczuwać strach, że sam może zostać pozbawiony członka. Skoncentrowanie na tym aspekcie własnego ciała jest charakterystyczne dla czwartego i piątego roku życia, kiedy pobudzenia objawiające się w postaci pierwszych erekcji wywołują zaciekawienie własnymi genitaliami. W koncepcji freudowskiej objawia się to przez projektowaną niechęć do ojca, motywowaną zazdrością o zainteresowanie matki. Projekcja ta doprowadza ostatecznie do lęku przed odwetem. Lęk przed kastracją prowadzi w ten sposób do wystąpienia kompleksu Edypa, w którym chłopiec fantazjuje o uśmierceniu ojca i pozyskaniu matki. Szanse wystąpienia kompleksu Edypa są znacząco wyższe, w przypadku niektórych zachowań o charakterze uwodzicielskim performowanych przez matkę. Dodatkowo, lęk przed kastracją występuje znacznie częściej w sytuacjach, gdzie ojciec realnie grozi synowi pozbawieniem członka: okazuje się, że podobnych sytuacji jest zaskakująco wiele.

O.P. John, L.A. Pervin „Osobowość. Teoria i badania” Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2011, s.120