Zjawisko niewdzięczności społecznej – zjawisko opisane przez Janusza Czapińskiego (1998; 2001). W badaniach nad poziomem zadowolenia wśród Polaków wykazał on, że te osoby, które mają pozytywne mniemanie o swoim życiu są skłonne przypisywać sobie odpowiedzialność za jakość swojego życia, zaś te, które uznają swoje życie za nieszczęśliwe są bardziej skłonne do obwiniania za to władze. Zjawisko niewdzięczności społecznej wynika zatem z tendencji do autowaloryzacji i szukania przyczyn niepowodzeń poza sobą samym (w celu podtrzymania samooceny). Jednakże, zjawisko niewdzięczności społecznej nie jest całkiem pozbawione podstaw w obiektywnym stanie rzeczywistości, gdyż jak wykazały późniejsze badania tego samego autora spadek poczucia szczęścia w danym roku był w zdecydowanie większym stopniu podyktowany przyczynami zewnętrznymi, zaś wzrost przyczynami wewnętrznymi (Czapiński, 1998). Wspomniane badanie brało pod uwagę nie subiektywne przekonania, lecz wyodrębnione drogą analizy statystycznej predyktory, co pozwala podejrzewać, że przypisywanie obarczanie czynników zewnętrznych, takich jak władze w kraju, swoim nieszczęściem nie zawsze jest bezpodstawne.

Literatura:

„Człowiek wśród ludzi. Zarys psychologii społecznej” B. Wojciszke str. 154